Deprem varsayımında yüksek hassasiyet ve doğruluk sağlamak, bilim dünyası için uzun müddettir devam eden bir zorluk olmuştur. Lakin yapay zeka (AI), bu alandaki yeteneklerimizi geliştirmek için kıymetli bir araştırma konusu haline geldi. Yapay zeka, büyük sismik data kümelerini tahlil edebilme yeteneği sayesinde insan analistlerinin gözden kaçırabileceği zelzele belirtilerini tanımlama potansiyeline sahip. Makine tahsili algoritmaları, araştırmacılara sarsıntı modellerini daha uygun manaya konusunda yardımcı olabilir.
DEPREM EVVELCE İDDİA EDİLEBİLİR Mİ?
Bugün kimi yapay zeka modelleri, jeolojik özellikleri ve evvelki sismik bilgileri inceleyerek zelzeleleri yüksek olasılıkla varsayım etmek için kullanılmaktadır. Bu modeller, belli bölgelerde muhakkak bir vakit diliminde zelzele olma mümkünlüğünü hesaplar. Fakat bu varsayımlar çoklukla çok genel olup kesin varsayımları içermez.
Depremler, yerkabuğunun derinliklerindeki tektonik plakaların karmaşık hareketlerinden kaynaklandığı için iddia etmek epeyce güç. Bu süreç birçok değişkeni ve meçhullüğü içeriyor. Yapay zeka, sarsıntı datalarını tahlil ederek ve erken ihtar sistemlerini geliştirerek yararlı olabilir. Lakin sarsıntının kesin zamanlamasını, pozisyonunu ve büyüklüğünü yanlışsız bir formda iddia etmek hala büyük bir zorluk.
YÜZDE 70 DOĞRULUK İLE İDDİA EDİYOR
Interesting Engineering’in haberinde yer alan bilgilere nazaran umut verici bir gelişme yaşandı. Teksas Üniversitesi’nden (UT) araştırmacılar, yüzde 70 doğrulukla sarsıntıları kestirim eden bir yapay zeka algoritmasını test ettiler. Denemeler Çin’de gerçekleştirildi ve bu sonuçlar, sarsıntıları kestirim etmek için muteber bir yapay zeka sisteminin yakın gelecekte mümkün olabileceğine işaret ediyor.
Sistem, 14 sarsıntının yerini neredeyse tam olarak ve hakikat bir halde varsayım etti. Sırf sekiz yanlış ihtar verdi ve bir sarsıntısı kaçırdı. Bu, sarsıntılara karşı daha güzel hazırlık yapılmasına yardımcı olabilir ve ekonomik ve insani kayıpları en aza indirebilir.
Araştırmacılar, bu yapay zeka modelini dünya genelinde sismik faaliyetin ağır olduğu bölgelerde test etmeyi planlıyor. Bu, modelin daha fazla data üzerinde eğitim alarak kestirim doğruluğunu artırmasına ve sarsıntıların pozisyon varsayımlarını iyileştirmesine yardımcı olacak. Bir sonraki adım olarak, yapay zeka Teksas’ta test edilecek ve Teksas Sismolojik Ağ Programı’nın (TexNet) bilgilerini kullanarak zelzele kestirimi yetenekleri daha da geliştirecek.
Yer bilimciler tarafından Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olduğu sık sık lisana getirilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşanan büyük zelzelelerde resmi sayılara nazaran 109 bin 67 insan hayatını kaybetmiştir. Yeni yapay zeka sistemi sayesinde Türkiye’de zelzele felaketinin önüne geçilerek can kaybı önlenebilir.
